Det er to forskjellige saker i sårbarheten av det (norske) luftfartssystemet. Det er effekten av ”jamming og spoofing” (se forklaring helt nede) og det må være en dyktig back up av det nåværende og fremtidige (norske) luftfartssystemet, som kan ta over med en gang. Med hensyn til sårbarheten, skulle det back up systemet ikke befinne seg i nærheten av det kjørende hovedsystemet!
Er zijn twee zaken die belangrijk zijn m.b.t. de kwetsbaarheid van het (Noorse) luchtvaartsysteem. Dat is het effect van ”jamming” en ”spoofing” (zie onderaan de uitleg) en er moet een goede back up zijn van het luchtvaartsysteem dat nu nog draait en het nieuwe systeem waaraan in Noorwegen en de rest van Europa wordt gebouwd. Met het oog op de kwetsbaarheid, zou het back up systeem zich niet fysiek mogen bevinden in de buurt van het hoofdsysteem!

Per i dag planlegg AVINOR å behalde reserveløysingar ved dei mest utsette og trafikkerte lufthamnene. Men ved 19 flyplassar er det ingen analoge backup-planar. Foto: Samferdselsdepartementet. AVINOR is van plan om vanaf vandaag back-upoplossingen te blijven aanbieden op de meest kwetsbare en drukste luchthavens. Op 19 luchthavens zijn er echter geen vergelijkbare back-upplannen. Foto: Ministerie van Verkeer

Noot Nardi: klikk på bildet overfor for å se hvor mange flyplasser Norge har! Klik op bovenstaande foto om te zien hoeveel luchthavens Noorwegen heeft!

NORSK: Stortinget oppdaget at ved 19 norske flyplasser er ingen reserve løysing. De tradisjonelle navigasjonsanlegget blir helt skrudd av i de kommende årene. LINK = https://www.nrk.no/vestland/stortinget-har-fatt-kalde-foter_-inga-reserveloysing-ved-19-norske-flyplassar
Sikkerhetspolitiske situasjonen har endret seg. Ikke nærere identifiserte krefter forstyrrer og manipulerer GNSS-signaler (”GNSS-forstyrringer”) som det nye systemet i europeisk luftfartssystemet baserer seg på.
AVINOR ”har back-up av analog og tradisjonelt navigasjonsutstyr på mange flyplasser. Og det nye satellitt baserte systemet (GPS basert), som hele Europa har forpliktet seg til å ta i bruk, er framtidsretta og gode”.
Britiske myndigheter reviderte i fjor målet om å fase ut sine ”gammeldagse navigasjonsanlegg”. Her snakker de om Loran-systemet, som vil sammen med GPS være umulig å jamme. Det kan også varsle hvis et GPS-system blir utsatt for spoofing. LINK = https://www.nrk.no/tromsogfinnmark/vil-stoppe-russisk-gps-jamming-og-spoofing-med-gammelt-system.
I Norge står de uten bakkebasert, konvensjonelle navigasjonssystem på mange flyplasser. Met tanke på ”jamming” og ”spoofing” er det skummelt og er Norge sårbare.
Staten skal plukke opp regningen som vil komme å drive med doble system. Ikke bare i Finnmark, men også i store deler av Norge.
Flyplasser er nemlig del av norske infrastrukturen og er viktig for beredskapen i samfunnet. Tryggheten og beredskapen må prioriteres. Norge er helt avhengig av et fungerende luftfartssystem. En eller to back-up systemer trengs.
Myndighetene jobber med alternativ til satellitt baserte løysinger.
For at Norge skal få en bredere navigasjonssikkerhet, ser f.eks. Forsvaret på muligheten at vi kan kobles på det britiske Loran-systemet. LINK =  https://www.nrk.no/nordland/stanser-rivningen-av-reservesystem-for-gps

Den siste Loran-C masta i Norge ble allerede revet. De laatste Loran-C mast in Noorwegen is inmiddels verwijderd

NEDERLANDS: De Noorse Overheid ontdekte dat er op 19 Noorse luchthavens geen back-up oplossing is. De traditionele navigatiesystemen zullen de komende jaren volledig worden uitgeschakeld. LINK = https://www.nrk.no/vestland/stortinget-har-fatt-kalde-foter_-inga-reserveloysing-ved-19-norske-flyplassar
De veiligheidssituatie is veranderd. Niet verder omschreven partijen verstoren en manipuleren GNSS-signalen (‘GNSS-interferentie’) waarop het nieuwe luchtvaartsysteem in Europa is gebaseerd.
AVINOR ”heeft op veel luchthavens een back-up van analoge en traditionele navigatieapparatuur. En het nieuwe satellietgebaseerde systeem (gebaseerd op GPS), dat heel Europa gaat gebruiken, is toekomstbestendig en goed”.
De Britse autoriteiten hebben vorig jaar de doelstelling om hun ‘ouderwetse navigatiesystemen’ uit te faseren herzien. Het gaat hier om het Loran-systeem, dat samen met GPS onmogelijk te verstoren zal zijn. Het kan ook waarschuwen als een gps-systeem blootstaat aan spoofing. LINK = https://www.nrk.no/tromsogfinnmark/vil-stoppe-russisk-gps-jamming-og-spoofing-med-gammelt-system
In Noorwegen hebben veel luchthavens geen conventionele navigatiesystemen op de grond langer. Gezien de “jamming” en “spoofing” is dat beangstigend en Noorwegen is kwetsbaar.
De Overheid zou de rekening moeten oppikken, van de extra kosten die gepaard gaan met het werken met dubbele systemen. Niet alleen in Finnmark, maar ook in grote delen van Noorwegen.
Luchthavens maken deel uit van de Noorse infrastructuur en zijn belangrijk voor de paraatheid van de samenleving. Veiligheid en paraatheid moeten prioriteit krijgen. Noorwegen is volledig afhankelijk van een functionerend luchtvaartsysteem. Er zijn een of twee back-up systemen nodig.
De autoriteiten werken aan alternatieven voor satellietgebaseerde oplossingen.
Om Noorwegen bijvoorbeeld een bredere navigatiebeveiliging te bieden, onderzoeken de Strijdkrachten de mogelijkheid om verbinding te maken met het Britse Loran-systeem. LINK = https://www.nrk.no/nordland/stanser-rivningen-av-reservesystem-for-gps

Slike stasjonere maskiner brukes av Russland for å jamme GPS signaler. Disse har ingen effekt på Loran-systemet. Foto: Vojennovo Obrozrenija. Dergelijke stations gebruikt Rusland om GPS-signalen te jammen. Deze signalen hebben geen effect op het Loran-systeem

ENGELSK / ENGELS
CHAT-GPT: JAMMING + SPOOFING
Jamming and spoofing are two types of electronic interference that can disrupt aviation systems in Norway, particularly those that rely on satellite navigation such as GPS.

Jamming
Jamming occurs when a device intentionally or unintentionally transmits strong radio signals on the same frequencies used by GPS receivers.
These overpower the legitimate satellite signals, which are naturally very weak by the time they reach Earth.

When jamming happens:
• Aircraft may lose accurate GPS positioning.
• Navigation systems may switch to backup sensors.
• Pilots may receive alerts indicating degraded navigation performance.
• Air-traffic procedures may need to be adjusted to maintain safety.
Jamming does not provide false information—it simply blocks or weakens the real signals.

Spoofing
Spoofing is more sophisticated.
Instead of blocking the GPS signal, a spoofer transmits fake GPS signals designed to mislead receivers into calculating an incorrect position or time.

If aircraft GPS receivers are affected by spoofing, possible effects include:
• Incorrect but seemingly valid position data.
• Aircraft systems detecting inconsistencies and rejecting the signal.
• Pilot confusion or additional workload if multiple systems disagree.
• Disruption of automated functions that rely on precise timing or location.

Modern aviation systems include safeguards to detect suspicious signals, but spoofing still presents a challenge.

Why it matters for Norway
Norway’s airspace—especially in the northern regions close to Russia—has experienced repeated instances of GPS interference.
These events can affect:
• Civilian aircraft flying along northern routes.
• Search-and-rescue operations.
• Helicopter traffic to offshore installations.
• Military operations and training.

Because Norway’s terrain is mountainous and weather conditions can be harsh, reliable navigation is critical.
Interference doesn’t usually threaten the safety of flight directly, since aircraft have multiple backup systems, but it reduces situational awareness and increases pilot workload, which is a safety concern.

How Norway responds
Norwegian aviation authorities and the military:
• Monitor GPS signal quality continuously.
• Issue warnings to pilots when interference is detected.

FØRDE LUFTHAMN: Ved 19 norske flyplassar er det ingen analoge backup-planar når det nye systemet med satellittnavigasjon blir innført. No har Stortinget fått kalde føter. Foto: Jan Benkholt / NRK. Op 19 luchthavens heeft Noorwegen geen analoge back up zodra het nieuwe satelliet-aangestuurde luchtvaartsysteem is ingevoerd. De Overheid krijgt ”koude voeten”!