Google:
Het Oeroude Gebergte van Finnmark: Een Gelaagd Ontstaan

Het gebergte in Finnmark, met name het uitgestrekte plateau van de Finnmarksvidda, wordt beschouwd als het oudste van Noorwegen. De basis van dit landschap is gevormd door gesteenten die tot de alleroudste van Europa behoren, met een ouderdom van meer dan 2,5 miljard jaar. Het huidige landschap is echter niet het resultaat van één enkele gebeurtenis, maar van een miljarden jaren durend proces van gebergtevorming, erosie en latere opheffing.

De Fundering: Precambrisch Grondgebergte

De kern van het gebergte in Finnmark bestaat uit zogeheten grondgebergte (Noors: grunnfjell) uit het Precambrium. Dit zijn de wortels van een oeroud gebergte dat ontstond tijdens de Karelische gebergtevorming, een periode van intense tektonische activiteit die zo’n 2 miljard jaar geleden plaatsvond. Gesteenten als gneis en graniet, die diep in de aardkorst werden gevormd, kwamen hierbij aan de oppervlakte. Gedurende de daaropvolgende honderden miljoenen jaren werd dit oorspronkelijke gebergte grotendeels weggeërodeerd tot een relatief vlak landschap, de basis van de huidige Finnmarksvidda.

Latere Invloeden: Caledonische Gebergtevorming en IJstijden

Veel later, zo’n 400 miljoen jaar geleden, werd Scandinavië getroffen door de Caledonische gebergtevorming. Hoewel deze gebeurtenis het meest bepalend was voor de bergen in het westen van Noorwegen, werden ook in Finnmark gesteentelagen over elkaar geschoven en geplooid. Een specifiek voorbeeld hiervan zijn de Gaissen-bergen, een rij piramidevormige toppen ten zuiden van de Porsangerfjord. Deze zijn ontstaan door het plooien en omhoog drukken van oude zandsteenformaties.

Recenter hebben de ijstijden van de laatste 2,5 miljoen jaar het landschap verder gevormd. Gletsjers schuurden over het oude grondgebergte, slepen valleien uit en lieten een golvend landschap van heuvels en talloze meren achter, wat kenmerkend is voor de huidige Finnmarksvidda.

Recente Opheffing: De Vorming van het Huidige Landschap

De bergen en plateaus die we vandaag de dag zien, hebben hun huidige hoogte te danken aan een relatief recente geologische gebeurtenis. Ongeveer 60 miljoen jaar geleden begon de gehele Scandinavische landmassa, inclusief Finnmark, omhoog te komen. Dit proces, dat samenhangt met het openen van de Atlantische Oceaan, tilde het oude, afgevlakte landschap honderden meters op. Rivieren en gletsjers konden zich hierdoor opnieuw insnijden en het landschap verder uitslijpen tot zijn huidige vorm.

Samenvattend is het gebergte van Finnmark dus niet één gebergte met een simpele oorsprong. Het is een complex landschap waarvan de rotsen oeroud zijn, maar de zichtbare vormen het resultaat zijn van meerdere periodes van gebergtevorming, miljarden jaren van erosie en een finale, recente opheffing.