Mijn moeder overleed op 7 februari 2017, samen met haar oorlogstrauma.
Nee, dat klopt niet. Tijdens de dodenherdenking op 4 mei 2017, realiseer ik mij opnieuw, dat moeder haar oorlogstrauma heeft overgedragen. In ieder geval aan mij.

Vandaag is achterneef Moritz jarig. Ik liet op zijn verjaardagen altijd verstek gaan. Want het is tenslotte 4 mei. Toch? Vandaag, 4 mei 2017, ben ik voor het eerst naar zijn verjaardag gegaan.
Wél kort, want ik wil thuis vóór 19 uur de Nederlandse vlag halfstok hangen. 

Moeder gaf mij voor haar overlijden dit document “opdat ik het niet zou vergeten”. Lees dit maar. Lees het nog eens en vraag je dan af, wat achter deze tekst allemaal schuil gaat. Wat betekent “met alle gevolgen van dien”?

Op de herdenking op De Dam 2017, wordt de vraag gesteld: “Wat zou ik gedaan hebben?” Ik hoop dat ik deze vraag nooit hoef te beantwoorden.

Deze foto van mijn moeder werd in 1946 genomen. Zij was toen 17 jaar. Ik word getroffen door haar blik. Dit is geen blije tiener. 
Dit is Jo Eshuis, die op 16-jarige leeftijd gedwongen een fusillade moest meemaken, terwijl er geweren op haar werden gericht.
Op 29 maart 1945. Vlak voor de bevrijding.
Een represaille, zoals ook had kunnen plaatsvinden n,a,v, bovenstaand schrijven.

http://www.4en5mei.nl/herdenken-en-vieren/oorlogsmonumenten/
monumenten_zoeken/oorlogsmonument/2110/wierden%2C-monument
-aan-de-rijssensestraat

‘GEFUSILLEERD 
J. LANGKAMP 37 J ZWOLLE 
J.H. ROËL 49 J ZWOLLE 
J. ALBERS 21 J ZWOLLE 
H.G.W. BANNINK 48 J ZWOLLE 
A.G. HENDRIKS 33 J ZWOLLE 
A.C. HUIBERTS 31 J ZWOLLE 
W. JAKMA 34 J ZWOLLE 
E.J.H. KEILHOLTZ 30 J ZWOLLE 
H. MAASKANT 51 J ZWOLLE 
G.K. SIETZEMA 31 J ZWOLLE’. 

29 maart 1945

Zij herdachten vandaag massaal. Zij hielden twee minuten stilte op 4 mei 2017. Op De Dam. Van jong tot zeer oud.
Wij zijn diep geroerd. Hoe was dit dan voor moeder?
Had ik op 4 mei jaarlijks met mijn moeder moeten herdenken? Zou het geholpen hebben als ik haar hand zou hebben vastgehouden? Beter dan even bellen?
Zou zij daarom aan mij dit document over de Wierdense telefoonkabel hebben gegeven? Opdat ik mij altijd realiseer, hoe diep oorlog en geweld in een mensenleven gegraveerd kan worden? Opdat wij dit voorkómen?